Wysłany: 2024-08-31, 21:26 Marina Cwietajewa - W raju
Dzisiaj mija 83 rocznica śmierci poetki Mariny Cwietajewej.
W raju
Wspomnienie gniecie, niczym kamień, barki,
W raju wciąż będę za ziemią lać łzy,
Słów starych podczas naszej nowej schadzki
Nie zdołam skryć.
Tam, gdzie aniołów hufce fruną zgodnie,
Gdzie harfy, lilie, gdzie dziecięcy chór,
Gdzie spokój wieczny, będę niespokojnie
Wzrok łowić twój.
Patrząc z uśmiechem na rajskie pejzaże,
Jedyna w kręgu srogich dziewic – ja,
Ziemska i obca, zaśpiewam odważnie
Swój ziemski psalm!
Wspomnienie gniecie, niczym kamień, barki,
Gdy czas nadejdzie, nie skryję swych łez…
Ni tam, ni tutaj nie potrzeba schadzki,
Nie dla niej w raju obudzimy się!
В раю
Воспоминанье слишком давит плечи,
Я о земном заплачу и в раю,
Я старых слов при нашей новой встрече
Не утаю.
Где сонмы ангелов летают стройно,
Где арфы, лилии и детский хор,
Где всё покой, я буду беспокойно
Ловить твой взор.
Виденья райские с усмешкой провожая,
Одна в кругу невинно-строгих дев,
Я буду петь, земная и чужая,
Земной напев!
Bоспоминанье слишком давит плечи,
Настанет миг, – я слез не утаю…
Ни здесь, ни там, – нигде не надо встречи,
И не для встреч проснемся мы в раю!
* zwrotka 3 wers1: nAnAnAnAnAnAn -- o 2 sylaby za dużo (i to mnie razi),
* zwrotka 4 wers4: nAnAnAnAnA -- jak w wersach 2 (i to mnie nie razi).
W drugim z tych wyjątków poszłaś dokładnie za poetką i to jest OK. Ale pierwszy z tych wyjątków Twoje tłumaczenie prawie prostuje: u Ciebie liczba sylab w wersie 1 zwrotki 3 jest taka sama, jak w wersach 1 pozostałych zwrotek. Jednak rozkład akcentów jest trochę inny:
* AnnAnnAnnAn
I takich odstępstw od ,,schematu'' jest jeszcze kilka. Np.
* zwrotka 1 wers 2: AnnAnnAnnA
Oprócz rytmu mam jeszcze problem z ,,barkami'' w zwr.1, w.1: oczyma duszy zobaczyłem rządek barek rzecznych załadowanych kamieniami i dopiero potem zdałem sobie sprawę z homonimii. Dalej: ,,schadzka'' -- w oryginale jest tylko spotkanie, to nie musiał być kochanek, mógł być przyjaciel, albo przyjaciółka...
Próbowałem naprawić zwrotkę 1 (tylko tą jedną) i wyszło mi coś takiego:
Wspomnienie legło na ramionach głazem,
za ziemią w raju płakać będę znów.
I nie zapomnę, będąc z tobą razem
twych ziemskich słów.
Na więcej jestem za krótki, szczególnie teraz w końcu upalnego lata...
Bardzo dziękuję, Stefanie, że zechciałeś pochylić się nad moim przekładem.
Co do słowa barki - kontekst raczej nie wskazuje na barki rzeczne.
Spotkanie może być schadzką, nie wiemy, kogo poetka miała na myśli.
Twoja 1. zwrotka podoba mi się, ale moja wydaje się być bliższa oryginału, jeśli chodzi o użyte słowa.
Akcenty u Ciebie są idealnie rozłożone, ale przekładanie wierszy nie polega na idealnym odwzorowaniu akcentów oryginału, ilości zgłosek czy nawet rymów. Nie zawsze się to udaje. Czasami też traci na tym treść. Różnie bywa, a przykładem może być poniższe.
Tłumacząc Igora Siewierianina "Ananasy w szampanie", musiałam zrezygnować z naprzemiennych rymów żeńskich i męskich i zrobić całość w żeńskich. A wszystko z powodu Marsa.
В группе девушек нервных, в остром обществе дамском
Я трагедию жизни претворю в грезофарс...
Ананасы в шампанском! Ананасы в шампанском!
Из Москвы – в Нагасаки! Из Нью-Йорка – на Марс!
W gronie ostrych damulek i nerwowych ciut panien
Wciąż przerabiam tragedię, żeby wyszła złudfarsa...
Ananasy w szampanie! Ananasy w szampanie!
Z Moskwy do - Nagasaki! A z New Yorku – na Marsa!
Przemyślę Twoje spostrzeżenia, może uda mi się niektóre wersy bardziej dopasować akcentowo, choć mnie w czytaniu specjalnie nic nie haczy. A może się już przyzwyczaiłam?
Co do słowa barki - kontekst raczej nie wskazuje na barki rzeczne.
W pierwszej chwili można się zmylić, jako i ja się zmyliłem. W drugiej chwili sprawa się wyjaśnia. Ale ta pierwsza chwila troszeczkę psuje nastrój.
Liana napisał/a:
Spotkanie może być schadzką, nie wiemy, kogo poetka miała na myśli. :)
Skoro nie wiemy, to lepiej nie doprecyzowywać za autorkę. Może ona woli udawać, że wcale nie chodziło o romans?
Liana napisał/a:
przekładanie wierszy nie polega na idealnym odwzorowaniu akcentów oryginału, ilości zgłosek czy nawet rymów. Nie zawsze się to udaje.
Jeśli tłumacz zmieni rytm wiersza na inny i konsekwentnie trzyma się swojej zmienionej wersji, to OK. Ale jeśli w zasadzie idzie za autorem, a tylko tu i ówdzie coś zmieni, to gorzej.
Niektóre rytmy dadzą się naprawić sposobami rzemieślniczymi, przez podmianę pojedynczego słowa lub zmianę porządku. Na przykład:
* zwr.1, w.2: I w raju będę lać za ziemią łzy
* zwr.4, w.2: Gdy czas nadejdzie, swych nie skryję łez
Ale czasem potrzebna jest głębsza przebudowa. Na przykład:
* zwr.3, w.1 i 3:
To, co zobaczę w raju, łatwo rzucę
-- -- -- --
Zostanę ziemska, obca. I zanucę
Prawdziwy artysta tak by to przebudował, żeby jeszcze uniknąć rymu gramatycznego...
A dlaczego pani Marina napisała ,,виденья'' zamiast ,,видения''. Czy dla zaoszczędzenia jednej sylaby, czy tak wtedy pisano?
Liana napisał/a:
Tłumacząc Igora Siewierianina "Ananasy w szampanie", musiałam zrezygnować z naprzemiennych rymów żeńskich i męskich i zrobić całość w żeńskich. A wszystko z powodu Marsa. :)
Zmieniłaś rytm konsekwentnie, więc jest dobrze. Swoją drogą w szkole mi wbijano, że po polsku biernik męskich rzeczowników nieżywotnych jest równy mianownikowi, a żywotnych -- dopełniaczowi. Czyli: ,,na bal'', ,,na bój'', ,,na Księżyc'' -- więc dlaczego nie ,,na Mars''? I dlaczego ,,na koń''? A może Mars odziedziczył żywotność razem z nazwą po bogu rzymskim? Podobnie jest z innymi planetami: ,,na Merkurego'', ,,na Jowisza'', ,,na Saturna''.
Jeśli tłumacz zmieni rytm wiersza na inny i konsekwentnie trzyma się swojej zmienionej wersji, to OK. Ale jeśli w zasadzie idzie za autorem, a tylko tu i ówdzie coś zmieni, to gorzej.
Racja. Napisałam w poprzednim poście, że przemyślę Twoje spostrzeżenia i będę chciała popracować nad niedoskonałymi wersami. To jednak wymaga czasu, którego w tej chwili nieco mi brakuje.
Liana
stefan4 napisał/a:
A dlaczego pani Marina napisała ,,виденья'' zamiast ,,видения''. Czy dla zaoszczędzenia jednej sylaby, czy tak wtedy pisano?
Spróbowałam co nieco zmienić. Mam nadzieję, że jest lepiej. Barki zostawiłam.
W raju
Wspomnienie ciąży barkom niczym kamień,
I w raju będę za ziemią lać łzy.
Słów starych, kiedy ziści się spotkanie,
Nie zdołam skryć.
Tam, gdzie aniołów hufce fruną zgodnie,
Gdzie harfy, lilie, gdzie dziecięcy chór,
Gdzie spokój wieczny, będę niespokojnie
Wzrok łowić twój.
Patrząc z uśmiechem na rajskie pejzaże,
W kręgu niewinnych dziewic tylko ja –
Ziemska i obca – śpiewać się odważę
Swój ziemski psalm!
Wspomnienie ciąży barkom niczym kamień,
Gdy czas nadejdzie, swych nie skryję łez,
Ni tam, ni tu - nie trzeba nam spotkania,
Nie po to w raju obudzimy się.
Spróbowałam co nieco zmienić. Mam nadzieję, że jest lepiej.
Kiedy starannie się przyglądam, to widzę, że rozkłady akcentów nie są identyczne: czasem jest akcentowana pierwsza sylaba wersu, a czasem druga (w oryginale rosyjskim pierwsza sylaba konsekwentnie jest nieakcentowana). Ale tym razem nie odczuwam żadnego zachwiania rytmu... Czyli to, co mnie raziło, przestało mnie razić. Pewnie w dłuższych wersach ważniejsze dla rytmu jest to, co dzieje się na końcu wersu i w okolicach średniówki, niż to, co dzieje się na początku wersu.
Liana napisał/a:
Barki zostawiłam.
Trzeba by zrobić sondaż wśród użytkowników ,,Rozmów o literaturze i translacji'' na temat tego, czy pierwsze skojarzenie, które im przynoszą, jest cielesne, czy wodne. Ale obawiam się, że wynik będzie remisowy: 1:1. Czyli po 50%.
Pewnie w dłuższych wersach ważniejsze dla rytmu jest to, co dzieje się na końcu wersu i w okolicach średniówki, niż to, co dzieje się na początku wersu.
Wspomnienie ciąży - barkom niczym kamień,
I w raju będę - za ziemią lać łzy.
Słów starych, kiedy - ziści się spotkanie,
Nie zdołam skryć.
Akcent równiutko pada - na 4. sylabę i na 10.
stefan4 napisał/a:
Trzeba by zrobić sondaż wśród użytkowników ,,Rozmów o literaturze i translacji'' na temat tego, czy pierwsze skojarzenie, które im przynoszą, jest cielesne, czy wodne.
Wspomnienia nie mogą ciążyć barkom rzecznym, no chyba że w przenośni.
